Meseleja e gjyshes, e qoi regjisorin shqiptar në Oscar

Duke e ditur që populli shqiptar ka një mori traditash të cilat janë ruajtur brez pas brezi edhe pse në thelb disave prej tyre nuk u dihet prejardhja, ato vazhdojnë të mbahen me fanatizëm edhe sot. Kufijtë gjeografik shqiptarë i bashkojnë traditat, si në Kosovë, Mal të zi , Maqedoni ato vazhdojnë të luhen në të njëjtat valle. Pikërisht kësaj valleje i është bashkëngjitur edhe autori i filmit “Ta mbrojmë një mal”, Izer Aliu, i cili ka jetuar fëmijërinë e tij në Maqedoni.

Duke jetuar tash sa vite larg vendlindjes së tij, si duket iu kujtua fëmijëria e tij e hershme dhe pa dashje por me një pikë të caktuar ai e ktheu në film. Ky realizimin e tij në shirit të shkurtër, është nominuar për kategorinë më të lartë të çmimeve kinematografike në botë, Oscar. Sfondi i kësaj historie është e vendosur në fshatin shqiptar në Maqedoni. Jeta e një fshatari që çon në fshat nuk është me më pak vlerë se sa e një qytetari që jeton në Nju Jork.

Autori duke treguar për historinë e filmit, thotë se njerëzit u japin gjërave vlerë. “Në qytet reputacioni mund të jetë i bazuar në statusin tuaj social, në fshat kjo është e njëjta gjë. Një prind mund të krenohet me aftësinë e djalit të tij për të luajtur violinë, ndërsa një tjetër prind mund të krenohet me fuqinë e fëmijës së tij për të thyer shkopinj si një kampion”, shprehet Aliu.

“Pse është njëra më me vlerë se tjetra? Për prindin ajo nuk është. Kjo është më shumë si relativitet social në lojë. Por ajo është e vendosur në fshat për të mbajtur këtë konflikt të thjeshtë, i drejtë dhe në pikë. Kjo është një konflikt dhe unë e di mirë”, ka deklaruar regjisori shqiptar. Ngjarja është xhiruar jashtë Norvegjisë dhe është film me të cilin Izeri, ka diplomuar në Shkollën e Filmit norvegjez në Lilehamer. Historia është një dramë, e bazuar në një histori të gjyshes së regjisorit ku rrëfehet historia e dy vëllezërve që janë barinj.

Një ditë atyre iu humb një dele dhe dalin ta kërkojnë. Njëri prej tyre lëndohet, kurse tjetri vihet në sprovë nëse duhet të kthehet në shtëpi, në mënyrë që vëllai të shërohet, ose të vazhdojë ta kërkojë delen, për të cilën e ka urdhëruar i ati. E dëshira kryesore e tij është, që i ati ta shikojë atë si burrë. Izeti në këtë film ka pasqyruar një familje patriarkale shqiptare, mirëpo gjithmonë duke e mbrojtur në të mira dhe në të këqija. “Prindërit ndikojnë në fëmijët e tyre.

Ata vënë në lëvizje diçka që nuk mund të ndalet kaq lehtë. Sjellja është diçka që është kaluar nga brezi në brez. Kjo nuk është e veçantë e re për traditën shqiptare. Ne trashëgojmë disa tradita edhe pse kurrë nuk pyesim për ato. Në këtë mënyrë filmi përpiqet për të na kujtuar fëmijërinë tonë, ndërsa në dijeni të moshës tonë madhore”, ka thënë Aliu. Filmi i tij së shpejti do të vijë edhe në Prishtinë.

Shqiptarët të njohin vetveten

Sigurisht në film flitet rreth traditës dhe forcës së kulturës sonë, si një bazë për të reflektuar njerëzimin. Duke e ditur që gjithmonë arti është thjeshtësia, autori me një thjeshtësi të madhe bënë krahasimin mes vendeve dhe kulturave të ndryshme. “Filmi nuk është një koment mbi realitetin social. Unë mendoj se ajo mund të jetë një realitet. Kjo është marrëdhënia mes atit dhe birit, e cila është një temë universale”, shprehet Izeri. Ai në mes të kësaj historie kishte përdorur edhe delen si shembull, ku me një rrëfim të pastër, ai e nisë atë si “mesele”.

“Filmi mund edhe të kishte strukturën e një historie të një fëmije në mes të Prishtinës, i cili humb çelësin e vetëm të banesës së tij duke i lënë prindërit e tij jashtë. Në qoftë se kjo familje do të ishte jo mirë ekonomikisht, për të thyer atë derë do të thoshte shumë. Çfarë ndodh nëse fëmija do të kishte hipur përmes dritares me urdhër të babait të tij, dhe ai të lëndohet.

Thyerja e derës nuk do të thotë më shumë në kontrast me atë që ka ndodhur”, ka shpjeguar regjisori shqiptar. Aliu ka thënë se e gjitha ideja për filmin, është e bazuar rreth një pike. “Unë nuk do të them cila është ajo. Por unë mendoj se kjo është një pikë që është njerëzore. Kjo është diçka që të gjithë njerëzit, jo vetëm shqiptarët, do të njohin veten e tyre”, ka deklaruar Aliu.(tribuna)