Marrëveshja është pranuar – zbatimin e mbikëqyrë BE!

Nga Halil Matoshi – Tre janë tezat për debat profesional për Asociacionin: E para, Kosova ka ratifikuar me 84 vota marrëveshjën e Parë ndërkombëtare, (2013) që mbetët obligim shtetëror dhe (gjashtë pika) marrëveshja e Parë nuk ka qenë objekt shqyrtimi nga Gjykata Kushtetuese (ishin Parimet e Statutit, 2015 që iu nënshtruan testit të Gjykatës) sëkëndejmi është e panegociueshme dhe e pashmangshme.

Së dyti, nëse Qeveria Kurti këmbëngul që të mos gjëjë zbatim Marrëveshja e 2013 përse nuk nisë procedurat e abrogimin në Kuvend (sipas të njëjtes procedurë siç është ratifikuar?) dhe sëtreti, a është Asociacioni kategori kushtetuese?

Tjerat janë postulate politike që s’kanë lidhje me konceptet ligjore-juridike.

Dokumenti franko-gjerman ose euro-amerikan, siç po cilësohet sëfundi, i dakorduar ndërmjet Kosovës dhe Serbisë ishte i modelit “merre ose leje”, pra i panegociueshëm dhe i mbyllur. Sëkëndejmi sipas Protokolit të Vjenës, marrëveshje ndërkombëtare edhe pse e panënshkruar!

Në bazë të këtij protokoli, ato cilësohen marrëveshje edhe pa parafim, nënshkrim e ratifikim, por vetëm nëse për to ka procescerbal të instancës, apo edhe dakordim gojor.

Në “debatin” e Prishtinës pos ngarendjës me mujshi për delegjitimimin e të vërtetës së palës tjetër, nuk ka asgjë thelbësore, sepse nuk ka ekspertizë juridike, neutrale ndaj qendrava politike.

Pika shtatë e planit rreth të cilës po thyhen shtizat, është ritheksim i asaj që e përmban Pakoja Ahtisaari, sëkëndejmi Kushtetuta e Kosovës.

Neni 143 i Kushtetutës [Propozimi Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës] parasheh në pikën 2 se pavarësisht dispozitave tjera të kësaj Kushtetute se dispzitat e Propozimit Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës të datës 26 mars 2007 kanë epërsi ndaj të gjitha dispozitave të tjera ligjore në Kosovë.

Ndërsa në Pikën 7 të Planit franko-gjerman termi vetmenaxhim “u shpik” si zëvendësim për “vetqeverisje” të komunitetit serb dhe mund t’u referohet kompetencave të tanishme që i kanë komunat me shumicë serbe në Kosovë, sipas Ligjit për qeverisje lokale, e që mund të ndërlidhen me Asociacionin, si garanci Ndërkombëtare për këto të drejta njëherë të fituara. Derisa në Pako (Aneksi III (Decentralizim, Neni 9) – Bashkëpunimi ndërkomunal – parasheh krijimin e asociacioneve në shumës (shih: 9.2 Bazuar në parimet e Kartës Evropiane për Vetëqeverisje Lokale, komunat do të kenë të drejtë të formojnë dhe marrin pjesë në asociacionet e komunave të Kosovës për mbrojtjen dhe promovimin e interesave të tyre të përbashkëta, në pajtueshmëri me ligjin.)

Sëdyti, Pakoja Ahtisaari

parasheh një organ vendimarrës (Shih: 9.1.2 Partneritetet komunale mund t’i ndërmarrin të gjitha veprimet e nevojshme për implementimin dhe ushtrimin e bashkëpunimit funksional, mes tjerash, përmes themelimit të një organi vendimmarrës të përbërë nga përfaqësuesit e emëruar nga kuvendet komunave pjesëmarrëse (…)

Kosova e ka adaptuar Asociacionin në Kushtetutë

Neni 60 [Këshilli Konsultativ për Komunitete] në pikën 3, ku thuhet se mandati i Këshillit Konsultativ për Komunitete përfshin:

(1) ofrimin e një mekanizmi për shkëmbimin e rregullt ndërmjet komuniteteve dhe

Qeverisë së Kosovës;

që literalisht është bartur në pikën 7 të Planit franko-gjerman: “Të dyja palët angazhohen të krijojnë marrëveshje dhe garanci specifike, në përputhje me instrumentet përkatëse të Këshillit të Evropës dhe duke u mbështetur në përvojat ekzistuese europeane, për të siguruar një nivel të duhur të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë dhe aftësinë për ofrimin e shërbimeve në fusha specifike, duke përfshirë mundësinë e mbështetjes financiare nga Serbia dhe një kanal të drejtpërdrejtë komunikimi për komunitetin serb me Qeverinë e Kosovës.(…)

Për pasojë të lëvizjës çoroditëse të marsit 2004, e sidomos moszbatmit të verdiktit të Gjykatës Kushtetuese të Kosovës (2016) për pronat e Manastirit të Deçanit, në vazhdim të pikës 7 vjen edhe një masë shtrënguese për Kosovën që ka të bëjë me Kishën Ortodokse Serbe: “Palët do ta zyrtarizojnë statusin e Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë dhe do të ofrojnë nivel të fortë mbrojtjeje për objektet e trashëgimisë fetare dhe kulturore serbe, në përputhje me modelet ekzistuese europeane.”

Pse ndryshoi narrativa e dialogut Kosovë-Serbi?

Sëpari, Qeveria e Kosovës (Kurti 2) pas një varg gabimesh (moslejimi i zgjedhjeve të Serbisë në veri të Kosovës, (megjithë të drejtën për dyshtetësi) pastaj shpallja e zgjdhjeve vendore atje (pastaj shtyerja) e sidomos përpjekja e zbatimit të ligjit për targat me mas policore) dialogun rreth veriut nga çështje politike e ktheu në çështje të sigurisë, sepse në ndërkohë ndërroi gjeopolitika globale, duke qenë se Europa (kufijtë e NATO-s) u përfshi në luftë (me agresionin rus në Ukrainë.)

Është një rregull i pashkruar se shteti që nuk i zbaton marrëveshjet ndërkombëtare dhe ligjet e veta të brendshme, cilësohet në praktikat ndërkombltare shtet i dështuar.

Marrëveshjet Ndërkombëtare, duke qenë se në sistemin kosovar bëhen pjesë e sistemit të brendshëm ligjor të Kosovës, ato zbatohen ose abrogohen, sipas të njëjtes procedurë siç janë arritur.

Rrugë të tretë nuk ka. Murëpo, ashiqare që Albin Kurti e dinte se abrogimi i asaj Marrëveshjehe do të përcillej me izolim dhe sanksionim, mbanë qëndrim dubioz ndsj saj: përbrenda u thotë militantëve se “Zajednica” nuk kalon, kurse përjashtë është pajtuar me pikat 7,10 dhe 11, që flasin për zbatimin e të gjitha marrëveshjeve të Brukselit. Porse, për ta shitur në publik. ai i jep rëndësi rënditjës (pika 20-11.) pra formës e jo përmbajtjes.