Dyzet tregime të rrëfyera me një gjuhë lakonike

Nga Biser Mehmeti – Për librin me tregime të Afrim Demirit, i posabotuar nga Shtëpia botuese BEQIR MUSLIU, Gjilan, 2023.

Derisa i lexoja me një vëmendje të shtuar tregimet e Afrim Demirit me një titull metaforik “Figura e 17-të, gjithnjë e më tepër më krijohej bindja sikur udhëtoja prej një kohe në një kohë tjetër, duke parë me sytë e mi ngjarje të ndryshme, të cilat më rrëmbenin me forcën e shprehjes, me një gjuhë mjaft metaforike, me një qasje tepër të rrjedhshëm.

Këto tregime të shkruara me një ndjeshmëri të theksuar nga një autor që ka një përvojë të gjatë në fushën e prozës, po edhe të poezisë, shpërfaqin me një ton të theksuar botën e brendshme të një krijuesi me ndjesi të hollë, i cili është në gjendje të përshkruajë me një stil të ngritur ngjarje të ndryshme, të cilat mbase në disa raste ka qenë edhe dëshmitar i tyre, të cilat pastaj i janë ngulitur në mendje dhe të cilave pastaj u ka dhënë shpirt në formë estetike.

E veçanta e 40 tregimeve të librit të Afrim Demirit është gjuha lakonike që shpreh thuajse në të gjitha tregimet e tija. Dihet se të shkruash tregim të shkurtër nuk është punë e lehtë, pasi që brenda disa rreshtave autori duhet të shfaq idenë, përkatësisht ngjarjen që vendos të paraqet në mënyrë sa më artistike.

Duhet theksuar se Afrim Demiri e kultivon me një mjeshtri të theksuar tregimin e shkurtër si një formë e rëndësishme e prozës. Megjithatë kur e lexon tregimin, që në të shumtën e rasteve nuk i kalon katër faqe të librit, lexuesi sikur fiton përshtypje se ka lexuar një kapitull të një romani. Është e qartë se autori nga përvoja që ka fituar gjatë kohës sa merret me prozën e shkurtër e ka të qartë se tregimi duhet të jetë i kursyer nga fjalët e tepërta, kështu që orientohet të përshkruajë sa më pak fjalë, po që në këtë mënyrë të rrubmullaksojë idenë që e shfaq në fillim të tregimit.

Një karakteristikë tjetër që ia shtojnë vlerën këtij dorëshkrimi janë edhe temat dhe motivet që autori i ka zgjedhur për t’i shkruar në tregimet e tija. Në disa tregime autori sikur nuk i shfaq të gjitha idetë e veta, po sikur ia le lexuesit të kuptojë pjesën tjetër që ai ka vendosur të mos e shfaq. Një gjë të këtillë duket sikur e bën me vetëdije të plotë, ngase nuk dëshiron të gjitha idetë t’ua shfaq lexuesve.

Një gjë të këtillë autori e shfaq sidomos në tregimin me një titull mjaft metaforik “Njeriu i ideve”, ku të dhënat për personazhin janë tepër të pakta, ngase nuk tregohet kush është as nga ka ardhur, por që ai shfaq ide të ndryshme, të cilat në të shumtën e rasteve janë të një niveli filozofik, si p.sh. “Sa më tepër të flasësh aq më tepër ke jetuar” e thënie të ndryshme të këtij karakteri që ia shtojnë vlerën librit.

Një pjesë të rëndësishme në këtë dorëshkrim e zënë edhe tregimet me temë nga fëmijëria, së cilës autori i kushton një kujdes të rëndësishëm, ngase duket sikur ajo është brymosur në mendjen e tij. Mirëpo tregimeve nga kjo kohë autori u jep një ngjyrim estetik, duke i nxjerrë nga skaji i kujtesës të gjitha ato ngjarje që i kanë bërë përshtypje.

Një tregim i kësaj natyre është “Tara” në të cilin përmes personazhit kryesor sikur e përmbledh me fjalë të zgjedhura gjithë kohën e fëmijërisë së tij vështruar nga koha të cilën e ka shkruar.

Trajtimi i luftës si një ngjarje që lë vragë te thella në mendjen e gjithë atyre qe e kanë përjetuar, është një temë tjetër që autori nuk ka mundur të mos e shfaq në forma të ndryshme në disa nga tregimet e këtij dorëshkrimi. “Drita e ftohtë” është njëri nga tregimet ku autori me një gjuhë herë të drejtpërdrejtë, herë të figurshëm shpërfaq pasojat e rënda të traumës që ka lënë lufta te disa njerëz që e kanë përjetuar dhe të cilët nuk janë në gjendje të lirohet nga kthetrat e traumës, të cilat shpesh e shpijnë njeriun deri në çmenduri. Është një rrëfim tepër rrëqethës kur personazhi sa herë e hap frigoriferin për të marrë gjëra ushqimore i shfaqet në një skaj të mendjes drita e automjetit-frigorifer që ishte i mbushur me njerëz të vrarë nga dora e armikut…

Në fund duhet theksuar se Libri i Afrim Demirit përmban tregime që ngërthejnë në vete vlera të një niveli të kënaqshëm estetik dhe si të tilla e pasurojnë letërsinë shqipe në fushën e prozës.

( Autori i shkrimit është njëkohësisht edhe recensent i këtij libri të posabotuar )