Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës (KMShK), ka dalë me disa rekomandime për gazetarët lidhur me çështjen e publikimit apo jo të informacioneve që rrjedhin nga burime të ndryshme, pas rasteve të fundit të sulmeve kibernetike në Kosovë e Shqipëri.
Në njoftimin e KShMK-së bëhet e ditur se çështja e publikimit ose jo të informacioneve që rrjedhin nga burime të ndryshme është e ndjeshme dhe në Kosovë është e rregulluar me ligjet përkatëse që kanë të bëjnë me klasifikimin e informacioneve, mbrojtjen e burimeve të gazetarisë, mbrojtjen e të dhënave personale dhe Kodin e Etikës të KMShK-së.
“Gazetarët duhet të kenë kujdes kur përdorin informacione që rrjedhin nga organet e sigurisë, veçanërisht ato të ndjeshme, por ata duhet ta kenë parasysh interesin publik. Ata duhet të sigurohen që publikimi i informacioneve nuk bie ndesh me asnjërën nga ndalesat e përfshira në ligjet përkatëse. Të gjitha informacionet duhet trajtuar me kujdes dhe duhet të ketë verifikim rigoroz të vërtetësisë së tyre”, thuhet në njoftimin e KMShK-së.
KMShK thekson se është e nevojshme që gazetarët dhe mediat të ndërtojnë standarde se si t’i përdorin këto informacione.
“Është e rëndësishme që mediat të kenë qëndrim editorial pse kanë vendosur t’i publikojnë materialet që mund të rrjedhin edhe nga hakerët, siç është rasti në Shqipëri dhe cili është interesi i publikut për to. Po ashtu, duhet konfirmuar vërtetësia e informacionit që është rrjedhë, në mënyrë që publiku të mos vihet në lajthitje”, thuhet më tej në njoftim.
Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës, shton se gazetarët dhe mediat duhet verifikuar nëse kanë të bëjnë me sekret shtetëror dhe nëse me publikimin e të dhënave cenohet sekreti i hetimit, derisa rekomandon që nuk duhet zbuluar emrat e dëshmitarëve ose rrethanat që mund t’i dëmtojnë hetimet.
“Në rastin e raportimit për atentatet e supozuara në Kosovë sekreti i hetimit nuk është cenuar, sepse rasti ka ndodhur muaj më parë. Mediat duhet të kenë kujdes se si i publikojnë informacionet, duke i redaktuar dhe mos i bërë publike të dhënat personale të personave që përmenden aty. Mediat duhet të konfirmojnë që burimi është i saktë. Duhet pasur parasysh mundësinë e falsifikimit, si psh. informacionet mund të ofrohen nga një email i rrejshëm ose mund të paraqiten edhe në forma të ndryshme të lajmeve të rreme, si “deep fake”. Hakerët mund të falsifikojnë, me qëllim që ta dezinformojnë publikun”, thuhet në njoftimin e KMShK-së.
KMShK thekson se publiku ka interes që të informohet se çfarë ka mundur t’iu ndodh udhëheqësve shtetërorë ose zyrtarëve të tjerë të rëndësishëm.
“Rregullativa ligjore dhe dokumentet e etikës, me të cilat funksionojnë mediat dhe gazetarët, janë të qarta. Gjykata mund ta ndalojë publikimin e informacioneve në raste te caktuara kur peshohet interesi publik përballë sigurisë shtetërore apo kur pjesërisht a plotësisht një informacion nuk është i saktë apo përbën vepër penale”, thuhet në njoftim.
Marrë parasysh të gjitha këto, KMShK konsideron se mediat mund t’i publikojnë informacionet e tilla, por vetëm pas verifikimit rigoroz dhe të kujdesshëm të vërtetësisë së informacionit dhe evitimit të rënies ndesh me dispozitat ndaluese të Ligjit për Klasifikimin e Informacioneve, Ligjit për Mbrojtjen e të Dhënave Personale, Kodit të Procedurës Penale dhe çdo dispozitë tjetër ligjore relevante.
Kujtojmë se hakerë iranianë publikuan në faqen e tyre në Telegram të gjithë korrespondencën elektronike të ish-drejtorit të Policisë së Shtetit, të kohës kur ai ishte në krye të Drejtorisë së Antiterrorit në Shqipëri.
Më 19 shtator 2022, Prokuroria e Tiranës nxori një vendim që ndalonte publikimin nga mediat të materialeve, sipas prokurorisë, të ndjeshme.
Reagimi i prokurorisë erdhi pasi mediat publikuan lajmin se në vitin 2021 ishte planifikuar atentat ndaj kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti dhe dy personave të tjerë. Aty përmendej emri i një shtetasi shqiptar, si i dyshuar se do të mund t’i kryente vrasjet. Informacioni i ishte dërguar në email drejtorit të Drejtorisë Antiterror.
“Prokuroria ka vendosur që asnjë e dhënë e botuar nga autorët e sulmit kibernetik të mos publikohet nga mediat audiovizive, të shkruara, online, në rrjete sociale apo në çdo formë të publikimit apo transferimit të të dhënave që postohen nga autorët e këtij sulmi kibernetik mbi sistemin TIMS të Policisë së Shtetit”, thuhet në vendimin e Prokurorisë së Tiranës.
Ky vendim është kundërshtuar nga gazetarë në Shqipëri, duke e konsideruar pa bazë ligjore. Sipas tyre, ruajtja e sekretit hetimor i përket prokurorisë dhe mediat nuk kanë pse të respektojnë këtë vendim. /Telegrafi/
