Skenarët e rrezikshmëm të Serbisë dhe Rusisë, sipas ekspertit amerikan Daniel Serwer

Profesori amerikan, Daniel Serwer, i cili është njohës i mirë i Ballkanit, ka thënë se përpjekjet e Serbisë për të destabilizuar Kosovën në mënyrë që ajo të mund të pretendojë kontrollin e veriut të saj me shumicë serbe që tani është e dukshme për të gjithë.

Serwer thotë se çështja e targave vitin e kaluar, bojkoti i zgjedhjeve komunale në pranverë, trazirat pasuese kundër kryetarëve të zgjedhur joserbë, sulmi mbi paqeruajtësit e NATO-s në maj, kidnapimi i policisë së Kosovës – ishin preludi i kryengritjes së dështuar të Vuçiqit.

Megjithatë, eksperti amerikan konsideron se SHBA-ja dhe BE-ja deri më tani nuk kanë arritur të nxjerrin përfundimet e nevojshme, duke shtuar se të ata vazhdojnë të bëjnë thirrje për dialog pa pasoja kundër Beogradit.

“Ambasadori amerikan në Beograd madje e ka parë të arsyeshme të sugjerojë se Serbia duhet të anëtarësohet në NATO. Shumica dërrmuese e serbëve e kundërshtojnë këtë perspektivë . Sjellja e fundit e qeverisë së tyre e bën atë jo vetëm të palogjikshme, por edhe të pakuptimtë”.

“Brenda BE-së, mbajtja e Serbisë përgjegjëse është e vështirë sepse kërkon unanimitet. Hungaria pro-ruse e Viktor Orban është prishësi i zakonshëm. Rezultati i zgjedhjeve të djeshme në Sllovaki do ta bëjë Bratislavën mikun e ardhshëm më të mirë të Moskës”, thotë Serwer.

Tutje shton se në SHBA, është oferta e fortë dhe e pafrytshme e të mirave të administratës Biden për ta kthyer Serbinë drejt Perëndimit, e cila megjithatë po ajo bllokon çdo rivlerësim serioz të politikës ballkanike.

Por thekson se zyrtarët në fjalë thjesht nuk duan të pranojnë dështimin, “ata vazhdojnë të ndjekin zbutjen, të verbër ndaj keqbërjes së Beogradit”.

Nuk është vetëm Kosova

“Kjo verbëri do të ketë pasoja. Serbia, ashtu si Rusia, e sheh Perëndimin si të ndarë dhe të dobët. Beogradi mund të tërhiqet përkohësisht në Kosovë për të mos provokuar një reagim serioz. Por Serbia do të vazhdojë të ndjekë synime irredentiste në Mal të Zi dhe në Bosnje-Hercegovinë.

Në Mal të Zi është bllokuar formimi i qeverisë. Presidenti i ri atje dëshiron partitë pro-ruse në koalicion. Kryeministri i emëruar po reziston, nën presionin e Uashingtonit dhe Brukselit. Por ai gjithashtu refuzon bashkëpunimin me ish-partinë në pushtet me orientim perëndimor. Vendi është në një harresë të rrezikshme. Beogradi, duke punuar me Kishën Ortodokse Serbe, mund të krijojë kaos atje, siç ka bërë vazhdimisht në vitet e fundit.

Në Bosnje dhe Hercegovinë, Përfaqësuesi i Lartë i Bashkësisë Ndërkombëtare ka marrë një sërë vendimesh të pamenda që kanë dëmtuar pozitën e tij. Ai nuk mund të hyjë më lirisht në 49% të territorit të vendit të njohur si Republika Srpska (RS). Udhëheqësi i saj e ka çuar entitetin brenda disa hapave të shkurtër të shkëputjes. Ai pret vetëm miratimin e Moskës dhe Beogradit për të shpallur pavarësinë de jure. Ai e ka ndarë tashmë RS-në nga autoriteti gjyqësor dhe ekzekutiv i vendit.

Ç’pritet më tej?

Lufta e Ukrainës do të jetë një faktor i rëndësishëm në atë që do të ndodhë më pas në Ballkan. Shenjat nuk janë të favorshme në asnjë nga skenarët e mundshëm.

Nëse Rusia do të humbiste në Ukrainë, Moska mund të përpiqet të marrë kompensim në Ballkan. Metoda do të ishte destabilizimi, jo agresioni i zhveshur. Serbisë mund t’i jepet drita jeshile dhe ndihma e fshehtë për të krijuar kaos në veri të Kosovës, për të detyruar instalimin e një qeverie pro-ruse në Malin e Zi anëtar të NATO-s dhe për të lejuar RS të shpallë autonomi të plotë nëse jo pavarësi.

Nëse Rusia fiton në Ukrainë duke u mbajtur në Krime dhe të paktën një pjesë të Donbasit, precedenti do të përforcojë shtytjen e Serbisë për të paktën de facto nëse jo de jure kontrollin e popullatës serbe në Kosovë, Bosnjë dhe Mal të Zi.

Nëse lufta në Ukrainë vazhdon edhe një vit, Moska mund të vendosë të ripërqendrohet në Ballkan dhe të krijojë një precedent atje për atë që dëshiron në Ukrainë.

Të gjithë këta skenarë do të sillnin humbje të mëdha për SHBA-në dhe BE-në. Ato mund të parandalohen. Por vetëm nëse politikat aktuale do të rivlerësohen tani dhe do të merret një qasje shumë më e ashpër për të luftuar irredentizmin serb”, thotë Serwer në PEACEFARE./Telegrafi/