Sfidat e të bërit Biznes në Kosovë!

Nga Muhamet Ajrullahu – Kosova është një vend që ende po sfidohet me Shtetndërtimin e saj, prandaj nisur nga këndvështrimi im dhe përvoja ime shumëvjeçare në biznes jo vetëm në Kosovë është shumë e rëndësishme për opinionin e gjerë, por edhe për pjesën tjetër politike dhe biznesore të merren parasysh faktorët që mund të ndikojnë drejtpërsëdrejti në të bërit biznes në Kosovë.

Në botën e sotme të Globalizuar rritja ekonomike dhe hapja e vendeve të reja të punës në ekonomit në zhvillim dhe në tranzicion siç është Kosova varen nga:
Zhvillimi i bizneseve të vogla dhe të mesme si dhe investimet e huaja direkte.
Investuesit para se gjithash dekurajohen nga problemet e pasigurisë dhe destabilitetit politik dhe inkurajohen nga rritja e transparencës qeverisjes së mirë.

Shtetet mund të ofrojnë taksa dhe tatime të ulëta apo edhe tokë të dhënë në shfrytëzim për periudhë të caktuar, por nëse investuesit i druhen trazirave civile, shpronësime të aseteve, revoltime të fuqisë punëtore apo paaftësisë për t’u përballur fatkeqësive natyrore, krizave shëndetësore si në situatën e tanishme atëherë ata dekurajohen dhe synimet e tyre orientohen ne vende më të sigurta.

Investitorët potencial duhen të binden që shteti është i vendosur që ti mbroj bizneset nga këta faktorë të lartcekur.

Lufta apo konflikti nuk është i vetmi kërcënim për siguri, epidemitë e ndryshme sikurse rasti i tanishëm me COVID-19, jo vetëm që mund të minojnë interesimin e investituesve potencial në të ardhmen, por rreziku është shumë më i madh që edhe këto biznese ekzistuese të falimentojnë për shkak të mospërkrahjes të mjaftueshme të qeveris me pako emergjente ekonomike të pamjaftueshme për shpëtimin e bizneseve.

Institucionet përgjegjëse duhet të bindin bizneset që ato janë në gjendje të përballojnë krizat, fatkeqësitë natyrore dhe ngjarjet e tjera që përbëjnë kërcënim për sigurinë. Prandaj themi se faktor shumë i rëndësishëm sa i përket klimës të të bërit biznes në një vend është faktori politik, e në kuadër të saj edhe çështja e sigurisë së investimeve.

Qeverisja e mirë, transparenca, stabiliteti dhe parashikueshmëria janë baza thelbësore për tërheqjen e investimeve por gjithashtu edhe zhvillimi ekonomik të një vendi. Nëse këto tipare si baza politike dhe ligjore kanë mangësi, atëherë stimulantët për rritjen ekonomike si psh.:burimet e bollshme natyrore, taksat dhe tatimet e ulëta apo krahu i lirë i punës, nuk rezultojnë efikas sa duhet.

E fillova këtë analizë me sfidat e të bërit biznes në përgjithësi, për të dalur tek ngjarjet e fundit me të cilat po përballet jo vetëm Kosova, me krizën shëndetësore lidhur me pandemin COVIT-19, duke e shoqëruar edhe me paqëndrueshmërinë politike të ditëve të fundit, e që shumë lehtë mund të vij deri te një destibilitet edhe më të madh politik.

Krejt këto zhvillime mund të qojnë deri te një krizë ekonomike e që shumë lehtë mund ta harrojmë pandeminë, sepse nëse nuk ndërhyjnë institucionet në rimëkëmbjen e bizneseve,pasojat ekonomike mund të jen aq të thella për shkak të falimentimit të shumë bizneseve si pasoj e këtyre rrethanave të lartcekur.

E gjithë kjo neglizhencë e institucioneve po vie si pasoj edhe nga zhvillimet e fundit politike që po ndodhin ditëve të fundit. Institucionet relevante të Kosovës, krahas luftës në parandalimin e pandemisë duhet të veprojnë njëkohësisht edhe luftën e shpëtimit të ekonomisë në vend. Veprimet e institucioneve duhet të jen të menjëhershme për shkak se bizneset vetëm se kanë filluar ta ndjejnë krizën.

Pavarësisht buxhetit të limituar, institucionet e Republikës së Kosovës duhet të bëjnë një rishikim të buxhetit 2020/21 dhe tu siguroj mjete me shkurtimin apo ndërprerjen e investimeve kapitale gjatë kësaj periudhe, gjithashtu të shfrytëzoj mjete nga fondet tjera siç është trusti pensional apo fondi i privatizimit, por gjithashtu edhe të sigurohen duke bashkëpunuar me institucionet financiare ndërkombëtare .Sektori privat është duke i’u përmbajtur urdhrit të qeveris së Republikës së Kosovës për mbylljen e përkohshme të shumë bizneseve, prandaj ju bëj apel institucioneve përgjegjëse të marrin për bazë këta faktorë :
“Mos lejoni të ndodh falimentimi i bizneseve sepse pasojat ekonomike do të jenë të mëdha dhe shumë vështirë të riparueshme e që shumë lehtë mund të devijojnë dhe të shpien drejt një destabiliteti në vend,prandaj është obligim i qeveris ta shpëtoj ekonomin e Kosovës, ti shpëtoj bizneset nga falimentimi sepse në fund të fundit është përgjegjësi e vet institucionit.

Pavarësisht mendimeve të ndryshme “Pro”dhe “Kundër” unë qëndroj prapa asaj se “Stabiliteti Politik sjell Stabilitet Ekonomik”./rajonipress/

Me respekt Muhamet Ajrullahu.