Origjina shqiptare e presidentit grek

Shumë kryetarë që kanë udhëhequr Greqinë kanë qenë shqiptarë ose kanë pasur origjinë shqiptare. Njëri nga këta kryetarë që ka origjinë shqiptare është edhe kryetari i Greqisë, Karolos Papoulias, i cili që herët është një mik i Shqipërisë dhe i shqiptarëve. 84 vjeçari është rizgjedhur dy herë kryetar i Republikës greke dhe në fund të mandatit dhe karrierës së tij të gjatë politike ka zgjedhur të vizitojë edhe njëherë Shqipërinë.

Papoulias gjithnjë ka qenë çelësi i zhbllokimeve të marrëdhënieve të krizave të ngrira të politikës midis Greqisë dhe Shqipërisë. Atij i takon merita se ideoi në fillim të viteve 1980 heqjen e ligjit të gjendjes së Luftës me Shqipërinë, por ky ligj nuk u miratuar nga Kuvendi i Greqisë.

Ai ka lindur më 1929 në fshatin Voshtina (sot quhet Pogoniani) pranë kufirit me Shqipërinë. Ky fshat ndodhet në krahinën e Çamërisë dhe dikur banohej nga popullsia shqiptare (siç dihet, në vitet 1913 – 1945 qeveritë greke dëbuan me forcë popullsinë shqiptare nga trojet e tyre). Në Voshtinë, sipas të dhënave, shqiptarët kanë banuar që në shekullin XVI. Pas përzënies së shqiptarëve myslimanë, në këtë fshat u sollën vlleh dhe “grekë” nga Azia e Vogël.

Pas mbarimit të shkollës së mesme në Janinë, Papoulias studioi për drejtësi në Universitetin e Athinës dhe doktoraturën e mbrojti në universitetin e Këlnit. Që në moshë të re ishte pjesëtar i rezistencës kundër pushtuesve nazistë gjermanë. Më 1974 u bashku në partinë socialiste PASOK dhe u bë anëtar i Këshillit Qendror të Lëvizjes. Që nga prilli i 1975 zgjidhet Sekretar i Komisionit të marrëdhënieve me jashtë të PASOK-ut dhe në vitin 1977 zgjidhet për herë të parë deputet i PASOK-ut për Janinën. Ai ka qenë njëri nga bashkëpunëtorët më të ngushtë i themeluesit të PASOK-ut, Andrea Papandreout.

Papoulias mori postin e ministrit të Jashtëm më 1981 dhe që atëherë luajti një rol të rëndësishëm në formimin e politikës së jashtme të qeverisë së PASOK-ut. Ka qenë ministër Plotësues i Jashtëm (8.2.1984-5.6.1985 dhe nga 5.6.1985- 26.7.1985) dhe ministër i Jashtëm (26.7.1985-2.7.1989, si dhe në periudhën nga 13.10.1993-22.1.1996). Në Nëntor të 1989 mori pjesë në qeverinë ekonomike të Xenophon Zolotas si ministër Plotësues i Mbrojtjes Kombëtare. Më 24 Shtator 1990, në Kongresin e dytë të socialistëve grekë, zgjidhet anëtar i Këshillit Qendror të partisë, post në të cilin rizgjidhte deri në Kongresin e gjashtë në Nëntor të 2001.

Më 11 Tetor 1995 zgjidhet për herë të parë anëtarë i Këshillit Ekzekutiv të PASOK-ut dhe një vit më vonë u betua si anëtar i Sekretarisë Politike. Në Tetor të vitit 1996 zgjidhet kryetar i Grupit Parlamentar për Çështjet e Jashtme dhe të Mbrojtjes dhe në korrik 1999 zgjidhet kryetar i Komisionit për çështjet e jashtme dhe të mbrojtjes të parlamentit grek, post në cilin rizgjidhet edhe më 2001, 2002 dhe 2003. Në vitin 2005 u zgjodh kryetar i Republikës greke dhe më 2010 u rizgjodh përsëri në këtë post të lartë shtetëror. Është i martuar me Maria Panou dhe ka tre vajza.

Papoulias kur ishte ministër i jashtëm i Greqisë bëri vizitën e parë në Shqipëri, në janar të 1985, në hapjen e pikës të kalimit kufitar të Kakavijës. Në nëntor të vitit 1987, me një grup ministrash grek vizitoi për herë të dytë Shqipërinë. Midis ministrave në atë vizitë ishte edhe ministrja e Kulturës greke me origjinë shqiptare, Melina Mercouri. Kur marrëdhëniet greko-shqiptare në nëntor të vitit 1993 ishin të keqësuar për arsye të dëbimit të një prifti grek nga Shqipëria, i cili akuzohej për agjitacion, policia greke dëboi me forcë mbi 80 mijë emigrantë ekonomikë shqiptarë nga Greqia. Ministri i Jashtëm grek i PASOK-ut, Papoulias, do të udhëtonte drejtë Shqipërisë për të zhbllokuar marrëdhëniet dypalëshe që ishin ngrirë në qershor të vitit 1993, kur në pushtet në Greqi ishte Partia Demokracia e Re. Në prill të vitit 1994, në repartin ushtarak të Peshkëpisë në rrethin e Gjirokastrës, një komando paramilitare greke e grupit MAVI vrau kapitenin Fatmir Shehu dhe ushtarin Arben Gjini. Po në gusht të atij vitit piloti grek Kosta Vrakas hedh nga avioni i tij në jug të Shqipërisë fletushka me shkrime kundër kryetarit të shtetit shqiptar Sali Berisha. Dhe, përsëri ishte ministri i Jashtëm i Greqisë, Papoulias, që do të udhëtonte në Tiranë për të zhbllokuar krizën politike midis dy vendeve (Papoulias kishte lidhje të ngushta edhe me studiuesin arvanitas Aristidh Kolën).

Sipas një shkrimi të botuar në gazetën Republika në gusht të vitit 1995, shkruhet se: “Karolos Papoulias është me origjinë të pastër shqiptare. Babagjyshi i tij quhej Sulejman dhe i përkiste fesë islame dhe ishte nga fshati Voshtina”. Këtë e deklaroi arvanitasi i shquar, tashmë i ndjerë, Aristidh Kola. Në librin e Kolës, “Arvanitët dhe prejardhja e grekëve”, në faqe 195 e lexojmë emrin e Sulejman Papulias. Nga librat e botuar në shekullin XIX dalin të dhëna se njëri nga pushtetarët e Prevezës quhej Tahir Papulia. Interesantë është fakti se edhe emri Karolos nuk është një emër greke, por gjerman. Me këtë emër quheshin Despoti i Epirit në shekullin XV, italiani Karolos Tokos i Parë dhe i Dytë.

Kryetari grek ka qenë shok klase në fshatin e lindjes me aktorin fierak, çamin Fuat Boçin, dhe midis tyre ruhet ende një miqësi e mirë. Gazetarja Marina Vihu, përmes një shkrimit të saj botuar në vitin 2005, ndër të tjera sjell kujtimet fëmijërore nga jeta e Fuat Boçit: “Një ditë, ndërsa ishim nisur për në shkollë me Karolosin, na u kthye mendja dhe shkuam për zogj. Ditën tjetër, mësuesja na nxori të dyve para klasës dhe na i shkuli veshët kaq fort, saqë më dhembin edhe sot e kësaj dite”.

Voshtina gjendet buzë kufirit greko-shqiptar, përballë fshatrave të Gjinokastrës. Nëse do të futemi thellë në historinë e Epirit ku bënë pjesë edhe Voshtina, në Despotatin e Artës kanë qenë përfshirë Janina dhe Voshtina në fillim të Shekullit XI, derisa u pushtua nga osmanët më 1449, ndërsa asnjëherë nuk ka qenë i udhëhequr nga despoti grek, por nga latinët dhe shqiptarët. Kur Stefan Dushani i Serbisë pushtoj Ballkanin, ai u ndesh me shqiptarët të cilët e rimorën përsëri Despotatin e Artës. Atëherë logjika e thjeshtë ngre pyetjet përse Epiri asnjëherë nuk është udhëhequr nga despot grek? Përgjigja është: sepse popullsia nuk ishte greke, por shqiptare.

Voshtina nga mesi i shekullit XVI e në vazhdim njihet se është themeluar dhe banuar nga shqiptarët myslimanë. Voshtina ishte qendra e fshatrave të Pogonit dhe i përkiste administratës turke të Gjirokastrës. Voshtina mbeti si qendra administratës të zonës së Pogonit deri në vitin 1922. Më tej qendra u vendos në Delvinaq. Voshtina ishte dikur një fshat me rreth tremijë banorë dhe në vitin 1924 u hap gjimnazi në godinën ku dikur shërbente administrata osmane. Gjimnazi kishte edhe konviktin e vet ku strehoheshin nxënësit e fshatrave të tjerë që ndiqnin shkollën.

Gjatë periudhës së Perandorisë Osmane, Voshtina i përkiste Peshkopatës së Vlorës. Ka pasur xhami, kishë, një shkollë për myslimanët dhe një shkollë për ortodoksit, si dhe rreth pesë dyqane. Me përzënien e shqiptarëve myslimanë nga treva e Çamërisë në zonën e Pogonit, në Voshtinë qeveritë greke sollën popullsi vllahe si dhe “grekët” nga Azia e Vogël për të bërë sa më të lehtë asimilimin e shqiptarëve ortodoksë që mbetën në Çamëri. Vllahët dhe “grekët” e ardhur nga Azia e Vogël u vendosën në shtëpitë e shqiptarëve myslimanë duke marrë në përdorim dhe tokat e tyre.

Me vendim të qeverisë greke për ndërrimin e toponimeve jo-greke në Greqi, edhe Voshtinës, si shumë fshatra të tjerë, ju ndërruar emri në Pogoniani më 1928. Nëse vërtet fshati Voshtina do të ishte banuar nga grekët, atëherë qeveria greke nuk do ta ndërronte emrin e fshatit dhe do të sillte në të banorë jo-vendas. Është një histori e dhimbshme e shqiptarëve nga Çamëria, sepse pas përzënies së shqiptarëve myslimanë, shqiptarët ortodoksë u deklaruan vlleh ose grekë për t’i shpëtuar dëbimeve dhe masakrave. Si pasojë u shtuan vllahët dhe grekët, si në Greqi, por edhe në Shqipëri.

Pas viteve 1990, shumë fëmijë të minoritetit grekë, por edhe fëmijët shqiptarë të fshatrave buzë kufirit, vazhduan gjimnazin në Pogoniat. Sot në fshat banojnë rreth 80 njerëz./express/