Negovani fshat shqiptarë ku nuk lejohet të flitet shqip

Teksti, muzika dhe interpretimi : Demir Krasniqi –

Unë, këtë këngë nga zemra që e kam marrë –
Negovanit ia kam kushtua , këtij fshati shqiptarë !
Do t’ia këndoj me shije si bukën me krip –
N’ këtë fshat nuk lejohet që të flitet shqip !

Ndër shumë fshatra shqiptare të Ballkanit –
Është e tmerrshme historia e Negovanit !
Në vitin Njëmijë e nëntëqind e njëzet e tetë –
Këtij fshati të famshëm iu kthye emri i vërtetë !

Fshatit Negovan , që kishte forcë si guro –
Tani iu kthye emri krenar në Flamburo !
Në ditët e sotme , ku shkon puna mbarë –
Aty banojnë ende ortodoksë shqiptarë !

Në Flamburo ende ka edhe pak vllehë –
Që kanë shtëpi t’ veta dhe mbështetje nën strehë !
Aty jeta e tyre e lumtur lulëzon ,
Sepse askush n’ jetë këta nuk i pengon !

Por, sipas të dhënave të njerëzve të vërtetë ,
Në fshatin Negovan , nga viti 1912 –
Deri në vitin 1928 , prej brezi në brez ,
Në Negovan banonin rreth 1100 njerëz !

N’ gjenerata t’ vjetra dhe ndër breza t’ rinj –
Ky fshat është i njohur për atdhetarizmin e tij !
N’ shumë shkrime t’ mëparshme shpeshherë është përmendur –
Që n’ këtë fshat ka pasur shumë burra të mençur !

Që n’ këtë fshat u hapën shumë shkolla shqiptare –
Shqip u mbajtën meshat në gjuhën amtare !
Dhe që në fillim të shekullit të XX-të –
Zhvillohej jetë e këndshme që kishte lezet !

Ky fshat është i njohur ndër trojet shqiptare –
Këtu lindën figura të shquara atdhetare !
Ndër më t’ njohurit Papa Kristo Negovani
Dhe Theodhos Haradhambi Negovani !…

Të cilët në vitin 1905 –
U vranë barbarisht nga grekët e pa besë !
Sepse u mësonin fëmijëve t’ fshatit gjuhën shqipe –
Që për ta kjo ishte shije buke e kripe !

Papa Vasil Gjikë Stillo është nipi i Negovanëve ,
Më 1910 , u përpoq gjithë anëve –
Që në kishë të fshatit , pos buke e kripe,
T’ mbante lutjet , meshën , veç në gjuhën shqipe !

Papa Vasil Gjika – viktimë e t’ pa besës –
E therën me thika nëpër trup gjatë meshës !
Më datë 16 Janar t’ vitit 1910 –
Në spital të Manastirit , ai ka ndërruar jetë !

Për vrasjen , në Negovan , të priftit atdhetarë –
Dëshironte ta kthente liturgjinë në kishë për shqiptarë !
Nga greqishtja , n’ shqipe për t’u aprovuar –
Edhe historiani Brailsford ka shkruar !

Arben Llalla , shkroi në librin e historisë :
“Demografia në viset Veriore të Greqisë “ –
Shumë dokumente vërtetojnë aktin historik ,
Se Negovani ka qenë fshat shqiptar etnik !

Dhe në fund të vitit 1909 ,
Pleqësia e fshatit lajmëroi në çdo anë –
Me letër n’ gjuhë shqipe , shkruar prej tre faqesh :
“Është hapur shkolla shqipe “Dituria”, ku do të kënaqesh !…

Me mësues të parë Petro Nini Luarasi –
Që armiku përherë synonte ta plasi !
N’ letër thuhet : “Shkolla është në Negovan ,
Libra e fletore , rreth 40 nxënës nuk kanë “!…

Djem dhe vajza shkonin para dhe pas dreke –
Që kishin braktisur shkollën n’ gjuhën greke !
Atje n’ gjuhën shqipe çdo gjë e mësonin –
Jetën n’ lumturi çdo ditë e kalonin !

Letra është firmosur nga pleqësia e shkollës –
Kryeplaku Sotir Kristo , arkëtari Sotir Xoxe ,
Nga pleqnari Naso Tire , që armikun na e plasi
Dhe mësuesi i parë i shkollës Petro Nini Luarasi !…

Vulën e pleqësisë së mësonjëtores n’ fund të letrës ia kanë dhanë
Me vit t’ themelimit t’ saj, më 1909 !
Origjinali i kësaj letre gjendet n’ muze t’ Elbasanit ,
Deri n’ vitin 1911 , kjo shkollë u drejtua nga Ptero Nini Luarasi !

Gjithashtu , nga Negovani , fshat etnik i shqiptarisë –
Është dhe ish – ministri i brendshëm i Republikës së Shqipërisë ,
Koçi Xoxe ( 1911 – 1949 ) , në Shqipëri ishte
Njëri nga figurat qendrore të Partisë Komuniste !

Gjatë kohës së mbisundimit t’ diktaturës komuniste –
Është shkruar se Koçi Xoxe , ishte folës i gjuhës sllavishte !
Por, në fshatin Negovan , vërteta e madhe ishte –
Nuk ka pasur asnjë familje që ka folur n’ gjuhë sllavishte !

Një kushëri i Koçi Xoxës – Mihal Xoxe i vërtetë ,
Në fund të shekullit të XIX –të –
Në Konstancë të Rumanisë , kishte ngritur shtypshkronjën ,
Që ishte nga më të mëdhatë ndër shtypshkronja t’ asaj kohe !

Miha Xoxe ishte patroni , pronar i asaj fabrike –
Ku rilindësit shqiptarë botonin veprat e tyre patriotike !
Aty janë botuar edhe librat e Frashërllinjëve –
Të Naimit , Abdylit , Samiut , për të rriturit dhe fëmijëve !…

Të shkrimtarëve , patriotëve të Rilindjes sonë Kombëtare –
Të cilët ndezën n’ ato vite ndjenjat patriotike shqiptare !
Në fillim t’ shekullit t’ XX-të, Negovani fshat i madh –
Numëronte mbi 500 shtëpi të banuara me shqiptarë !

Në një shkrim që është botuar në revistën gjermane “Der Spegel” ,
Është botuar një lajm i rrallë që ka bazën në themel –
Më datën 10 Nëntor , të vitit 2003 ,
Renate Flottau , në Flamburo kishte pa ngjarje të re !

Anës rrugës kishte takuar duke shitë mollë një t’ moshuar ,
Renate Flottaut , plaku i kishte treguar :
“Në fshatin Negovan , shqiptarët vendas –
Asnjë n’ shtëpi t’ tyre , shqip s’ guxon të flas !…

Grekët na kanë asimiluar n’ tokën tonë atërore –
Nuk ka shkolla shqipe , as institucione kulturore !
Nga të dhënat e regjistrimeve të popullsisë kemi lindë ,
Që do të sjellim më poshtë , keni me u bindë !…

Nuk na rezulton që në Negovan të ketë familje sllave –
Nga të dhënat që jep autori Brankof, këto janë vetëm llafe !
N’ fshatin Negovan ka 96 bullgarë t’ krishterë ,
110 grekë , 300 vlleh dhe 1080 shqiptarë t’ krishterë !…

Fshati kishte dy shkolla fetare , tre mësues dhe 200 nxënës .
Sipas Millojeviç , ai jep të dhëna për 110 shtëpi t’ kësaj anës ,
Ku banojnë shqiptarët autonom ortodoks
Dhe 3 shtëpi vlleh që janë ortodoks .

Në regjistrimin e vitit 1932 , rreth buke e kripe –
Fshati kishte 210 familje të huaja që flisnin gjuhën shqipe !
Pak prej tyre flisnin gjuhën sllave dhe rumanishten që kanë ardhë
Dhe 44 familje kanë deklaruar hapur se janë shqiptarë !

Riki Van Boeschoten dhe Hellen Vander Minne , mbarë –
Deklarojnë se banorët e Negovanit janë të gjithë shqiptarë !
Sot, fshati i përket komunës së Perasmatos
Dhe ka rreth 420 banorë shqiptarë me etnos !

Gjilan, më 28 .11. 2019.
Demir KRASNIQI