Mentor Haziri realizon në mënyrë të veçantë këngën dedikuar betejës së Çanakalasë

Se njihet për tekstet e veçanta dhe shkrimet me plot kuptim këtë tashmë e ka dëshmuar. Bëhet fjalë për artistin e njohur shqiptar, Mentor Hazirin, i cili edhe kësaj radhe ka ndërtuar një projekt në një formë unike.

Ai ka rikthyer këngën “Çanakalaja”, që i dedikohet betejës së Çanakalasë – ku kanë vdekur mijëra shqiptarë.

Artisti nga Ferizaj vjen me një interpretim të mahnitshëm të realizuar gjithashtu deri në detaje, me një kast të mrekullueshëm.

Të pranishëm në këtë është Naser Shatrolli në rolin e ushtarit, Çlirim Shabani (Anzaku), Uratë Shabani (Vdekja), Albiona Sylejmani (Gruaja) dhe Leon Tasholli (djali).

Prapa këtij projekti qëndron Haziri si dhe shumë bashkëpunëtorë të tjerë si: Dave Mccune, Pete Maher, Dave Molloy, Astrit Stafai, Durak Morina etj.

Siç edhe ka paralajmëruar, për këtë projekt Mentori ka nisur punën për një kohë të gjatë.

Në momentin që u publikua, ai bëri një përshkrim në rrjete sociale duke thënë: “Le të shërbej ky projekt muzikor si refren simbolik për paqe e dashuri këtu e në botë! Lufta nuk është zgjidhje, përkundrazi, është pellg që kullon gjak dhe vrerë! Kësaj radhe përveç këndimit, sprovova veten në cilësi të regjisorit dhe skenaristit. Kënga më shtyri, fakti që është krijuar para 100 e ca vjetësh dhe vjen në kohë si homazh në adresë të kujtesës njerëzore. E falenderoj veçmas ekipin e tërë përfshirë orkestruesit, producentin, aktorët e klipit, diopinë, videoproduksionin që i dhanë kuptim qenësor këngës në të gjitha kuptimet. Në betejën e Çanakalasë humbën jetën rreth 25 mijë shqiptarë”.

Historia e betejës së Çanakalasë

Fushata e Galipolit e viteve 1915-16, e njohur gjithashtu si Beteja e Galipolit ose Fushata e Dardaneleve, ishte një përpjekje e pasuksesshme e Fuqive Aleate për të kontrolluar rrugën detare nga Evropa në Rusi gjatë Luftës së Parë Botërore.

Fushata filloi me një sulm detar të dështuar nga anijet britanike dhe franceze në ngushticat e Dardaneleve në shkurt-mars 1915 dhe vazhdoi me një pushtim të madh tokësor të Gadishullit të Galipolit më 25 prill, duke përfshirë trupat britanike dhe franceze, si dhe divizione të Korpusit të ushtrisë australiane dhe Zelandës së Re.

Mungesa e inteligjencës dhe njohjes së mjaftueshme të terrenit, së bashku me një rezistencë të ashpër turke, penguan suksesin e pushtimit.

Nga mesi i tetorit, forcat aleate kishin pësuar viktima të rënda dhe kishin bërë pak përparim nga vendet e tyre fillestare të uljes. Evakuimi filloi në dhjetor 1915 dhe përfundoi në fillim të janarit të ardhshëm.

Në luftën e Çanakalasë kanë marrë pjesë mijëra shqiptarë pothuajse nga të gjitha viset etnike, sepse në vitin 1915, edhe pse ishte shpallur Shteti i pavarur shqiptar, nuk ishte vendosur kufiri, ndërsa forcat ushtarake të Perandorisë Osmane ishin kudo në katër vilajetet shqiptare, në luftë për të përballura aleancën e krishterë sllave dhe evropiane, e cila nuk bënte dallim mes shqiptarëve, turqve, boshnjakëve myslimanë, hebrenjve dhe të gjithë jo-krishterëve.

Është e vërtetë e pamohueshme se shumë shqiptarë ishin mobilizuar për të shkuar dhe për ta mbrojtur Turqinë, të cilën ende e konsideronin shtet të tyre, por kishte më shumë të tjerë të cilët ishin dyndur për në Turqi, që në fillim të Luftërave Ballkanike kur kishte filluar rrebeshi i ushtrive sllave, ruse, bullgare, serbe, në luftë për ta zhbërë Turqinë dhe gjithçka që konsideronin turke, në radhë të parë duke u mbështetur mbi baza fetare. Gjatë ikjes ishin vrarë dhjetëra mijëra, turq, shqiptarë, boshnjakë, hebrenj e të tjerë.

Në fillim të atij viti, Duka i Madh i Rusisë Nikolla i bëri thirrje Britanisë për ndihmë në përballjen e një pushtimi turk në Kaukaz. (Perandoria Osmane kishte hyrë në Luftën e Parë Botërore në anën e Fuqive Qendrore, Gjermanisë dhe Austro-Hungarisë, në nëntor 1914.) Si përgjigje, aleatët vendosën të nisnin një ekspeditë detare për të pushtuar ngushticat e Dardaneleve, një kalim i ngushtë që lidh Detin Egje deri në Detin Marmara në Turqinë veriperëndimore.

Nëse do të ishte i suksesshëm, pushtimi i ngushticave do t’i lejonte aleatët të lidhen me rusët në Detin e Zi, ku ata do të mund të punonin së bashku për të rrëzuar Turqinë nga lufta.

Fuqitë e Antantës, Britania, Franca dhe Rusia, u përpoqën të dobësojnë Perandorinë Osmane, një prej Fuqive Qendrore, duke marrë nën kontroll ngushticat që siguruan një rrugë furnizimi për në Rusi.

Në Janar 1916, pas luftimeve tetë muajsh, me afro 250,000 viktima nga secila anë, fushata tokësore u braktis dhe u tërhoq forca e pushtimit. Ishte një humbje e kushtueshme për Aleatët dhe sponsorët, veçanërisht Lordi i Parë i Admiralit (1911-1915), Winston Churchill.

Fushata u vlerësua si një fitore e madhe Osmane.

Në Turqi, vlerësohet si një moment përcaktues në historinë e shtetit, një ngritje përfundimtare në mbrojtjen e atdheut ndërsa Perandoria Osmane kishte rënë.

Lufta formoi bazën për Luftën Turke të Pavarësisë dhe shpalljen e Republikës së Turqisë tetë vjet më vonë, me Mustafë Kemal Ataturkun, i cili u ngrit si komandanti më i spikatur në Gallipoli, dhe si themelues dhe Kryetari i parë i Turqisë pas perandorake.